Charles B. Spiteri
Meta twieldet Harriet Beecher Stowe, in-nies fl-istati tan-naħa t’isfel tal-Istati Uniti kienu għadhom iżommu l-ilsiera biex jaħdmu għalihom. Fl-1852 ir-rumanz ta’ Harriet, Uncle Tom’s Cabin, għen biex jipperswadi lill-poplu li l-iskjavitù kellha tinqered.
Harriet twieldet u kibret f’Connecticut. Fl-1832 marret Cincinnati biex tgħallem fil-kulleġġ ta’ oħtha Catherine. Hemmhekk, fix-xatt tal-Punent tax-Xmara Ohio, saret taf bl-orruri tal-iskjavitù, peress li ħafna lsiera kienu jinqabdu quddiem għajnejha jippruvaw jaħarbu billi jaqsmu x-xmara.
Fl-istati ta’ fuq tal-Amerika l-iskjavitù ma kinitx permessa u l-maħrubin saru nies liberi. Madankollu, fl-1850, il-Gvern għadda Att li jgħid li n-Nordiċi kellhom jirritornaw lill-ilsiera kollha tagħhom. Min jonqos li jagħmel dan kien jitqies hu stess bħala kriminal. Harriet, bħal ħafna oħra li xtaqu li titneħħa l-iskjavitù, irrabjat qatigħ li din kienet se titneħħa minn parti waħda tal-Amerika. Kienet diġà kitbet bosta stejjer u artikli kontra min iżomm l-ilsiera. Kitbet ukoll Uncle Tom’s Cabin bħala puntati f’magazin.
L-istorja erojka ta’ skjav maħrub, jaqbeż minn fuq firxa ta’ silġ għal oħra, tul ix-Xmara Ohio, ħafnet l-immaġinazzjoni tal-qarrejja. Ir-rumanz inbiegħ bl-eluf. Illum l-eroj, Tom, hu kritikat għax ma ġġilidx lis-sidien bojod tiegħu, iżda dak iż-żmien l-istorja laqtet ferm lin-nies ta’ dak il-perjodu.
Bejn l-1861 u l-1865 faqqgħet il-Gwerra Ċivili Amerikana bejn il-Unjonisti tan-Nord, li riedu jxejnu għalkollox l-iskjavitù, u l-Konfederati fin-naħa t’isfel, li riedu jżommu l-iskjavi. L-Unjonisti rebħu u l-iskjavitù nqerdet.
