Minn Charles B. Spiteri
Ħafna jsostnu li s-snin sittin kienu s-snin tad-deheb. U Joe Vella u Josephine Chetcuti, ma jistgħux għajr jaqblu ma’ dan Il-fatt. Dak iż-żmien kien popolari wkoll il-ħruġ ta’ gruppi, sija xebbiet għalihom kif ukoll ġuvintur għalihom. U post mill-aktar imfittex kien l-ajruport l-antik ta’ Malta, fejn nhar ta’ Ħadd, f’xi s-6.30 p.m., fir-ristorant fuq, imdawwar bil-ħġieġ kien ikun hemm l-orkestra u ż-żfin.
Joe Vella twieled Birkirkara, lil Josephine nee’ Fitzpatrick u Antonio Vella D’Ancona u baqa’ jgħix hemm sa ma miet missieru fl-1962. Minn dik is-sena mar jgħix ma’ oħtu, Santa Venera sakemm iżżewweġ. Kienu ħamest aħwa Maria, Norris, Rosa (soru Franġiskana) u Marlene. Joe hu t-tielet wieħed.
Missieru kien ħabib kbir tan-Nutar Emanuele Agius MP, u tal-eks Ministru tal-Edukazzjoni Dr Pawlu Borg Olivier. Dr Borg Olivier ta’ spiss kien imur id-dar tal-ġenituri tiegħu u xi drabi kienu joħorġu jistadu flimkien. Mhux hekk biss, talli għad għandu quddiem għajnejh meta f’elezzjoni ta’ snin twal ilu, ma jiftakarx id-data – Pawlu Borg Olivier kien għandhom u wara li semgħu r-riżultati minn fuq ir-Rediffusion, hu u missieru bdew jaqbżu u jitgħannqu meta semgħu li rebħu n-Nazzjonalisti.
Żmien Napuljun
Joe jirrakkonta wkoll li skont arblu tar-razza li għandu, antenat tiegħu kien Charles Andre Pozzo di Borgo, li kien deskritt bħala l-akbar għadu ta’ Napuljun, minkejja li għall-bidu kienu hbieb kbar. Iżda minħabba nuqqas ta’ qbil, Napuljun kien eżiljah f’Korsika. Minnu kien twieled Antonio Pozzo di Borgo fit-28 ta’ Jannar, 1816, li żżewweġ; lil Rosa Borg, li għamlet zmien toqgħod fil-post illum magħruf bħala Montgomery House. Imbagħad insibu lil Bartholomeo, in-nannu ta’ Joe. Bartholomeo kien it-tifel ta’ Francesco Vella u Maria Pozzo di Borgo.
Mill-banda l-oħra, Josephine hi bint Lina u Ġużè Chetcuti (għalliem tal-Malti). Twieldet il-Ħamrun iżda wara ftit xhur il-familja marret toqgħod il-Furjana, biex wara, marret tgħix l-Imsida, fejn ittrasferixxiet ruħha l-familja tagħha. Fil-familja ta’ Josephine kienu erba’ aħwa, hi l-kbira u tliet hutha subien Charles, Adrian u Geoffrey.
Joe u Josephine jiftakru li kienet il-festa tal-Imnarja fl-1962 madwar tliet ġimgħat wara l-mewt ta’ missieru meta l-grupp ta’ Joe u dak ta’ Josephine kienu jinsabu fl-ajruport. Jane Portugħese, ħabiba ta’ Joe wkoll, introduċietu lil Josephine u bdew jiżfnu flimkien. Wara, Joe wassal lil Josephine u lil żewġt iħbieb tagħha l-Furjana, bil-karozza tat-tip Volkswagon, li bħalha u ta’ l-istess lewn kellu missier Josephine. Minn kelma għall-ohra ftehmu li jerġgħu jiltaqgħu, għalkemm id-differenza fl-età ta’ bejniethom ma tantx għoġbot lil Josephine.
Fatt li kaxkar sa lejlet it-tieġ
Biex kollox jagħqad, ċertu Anton Ellul, li kien ħabib ta’ Joe u jiġi minn Josephine, sabu waħdu u qallu joqgħod attent għax Josephine kienet għadha tifla. Għalhekk Joe ħaseb li jwaqqaf ir-relazzjoni, iżda biddel fehmtu kif sar jaf li Josephine kellha 19-il sena. U f’konverżazzjoni li kellhom, flok ma qalilha li kellu 28 sena, qalilha li kellu 27. Dan biex flok il-qabża fl-età tkun tidher ta’ disa’ snin, tkun ta’ tmienja. Għalkemm ma’ kull birthday kien jgħidilha l-verità dwar l-età tiegħu, hi kienet taħseb li jkun qed jiċċajta. Dan il-fatt dam għaddej sa lejliet it-tie; u sa meta Josephine ġabret iċ-ċertifikati tal-magħmudija għall-kappillan.
Meta n-namrati stqarrew b’imħabbithom mal-ġenituri tagħhom, omm Josephine qaltilha, b’nofs ċajta, li kienet sabet ‘ġurdien xiħ’, waqt li omm Joe qaltlu, bl-istess sarkażmu, li kien se jkun hen-pecked. Iżda fil-verità, għalkemm Josephine kienet tara, tħoss u kultant iddejjaqha l-qabża fl-età minnha għal Joe, xorta kienet tirraġuna li Joe kien iktar matur minn ġuvintur oħra li kienet taf.
Ladarba l-ġenituri ta’ Josephine u omm Joe saru jafu bl-iskop ta’ uliedhom għaż-żwieġ, berkuhom u komplew joħorġu flimkien. Qatt ma kien ikollhom chaperone. Naturalment, baqgħu joħorġu fi gruppi, baqgħu jiffrekwentaw ir-ristorant tal-ajruport, iżda mad-disgħa jew id-disgħa u nofs ikunu rritornaw id-dar!
Avviż għax-xogħol
Dik il-habta Josephine kienet skrivana t-Teżor u Joe kien skrivan ir-REME. Kien riesaq ir-rundown u għalhekk kien se jispiċċa bla xogħol. Ġara iżda li darba, Josephine qrat f’l-orizzont li kien hemm vakanza ta’ Sports Editor mal-Malta News. Joe kien dilettant ferm tal-isport u kien jirrapporta dwar il-football kemm fit-Times of Malta, kif ukoll fil-Bulletin. Applika u għażluh għax-xogħol. Aktar tard sar editur tal-gazzetta Sport u wara tal-Malta News u eventwalment ta’ It-Torċa.
Meta kien editur tal-isports, Joe u Josephine ftehmu li jitgħarrsu fl-Għid (April) tal-1965. Berkilhom iċ-ċrieket il-Kanonku Vinċenz Azzopardi ta’ San Pawl il-Belt u kellhom riċeviment fid-dar tal-għarusa, fl-Imsida.
Imbagħad bdew ifittxu fejn imorru joqogħdu. Wara ftit żmien sabu jikru appartament qrib il-ġenituri ta’ Josephine. Ħaduh u għamlu d-data tat-tieġ għat-12 ta’ Frar 1966. Illum Joe u Josephine joqogħdu f’Tas-Sliema.
F’inqas minn sena mill-għerusija, Joe u Josephine għammru l-appartament u resqu għas-Sagrament taż-Żwieġ. Iżżewġu fil-parroċċa tal-Imsida, qaddsilhom l-istess Kanonku li għarrashom u li kien għalliem il-Liċeo ma’ missier Josephine u bħala xhieda kellhom lill-pittur Esprit Barthet għal Josephine u Dr Edward Degabriele għal Joe. Ir-riċeviment tat-tieġ għamluh fil-Lukanda Phoenicia u kellhom l-orkestra ta’ Vinnie Vella.
Qamar il-għasel
Għall-qamar il-għasel il-koppja Vella marret Ruma u hekk kif irritornat, mill-ewwel ħasbet għat-tfal. L-ewwel kellhom li Jacqueline, magħrufa aktar bħala Jackie, li għandha żewġt itfal> Gabriella u Daniel. Tliet snin wara kellhom li Romaine, illum miżżeġga lil Joseph Rodgers u għandhom tlett itfal: Cheryl, Zach u Amy. B’hekk, Joe u Josephine huma nanniet ta’ ħames neputijiet.
Joe u Josephine jaqblu li dari d-dixxiplina kienet ferm aktar riġida. L-aktar li kienu jarawha mill-missirijiet. Ma kinux isawtu, iżda b’ħarsa biċ-ċiera kienu jkunu kapaċi jsikktu lil uliedhom u jwaqqfuhom milli jkunu jagħmlu u li ma jogħġobhomx.
Il-koppja Vella ilha miżżewga 43 sena. F’għeluq il-25 sena u kull ħames snin, huma jfakkru l-okkażjoni flimkien ma’ uliedhom u l-familji tagħhom.
Għalihom, il-ħajja miżżewġa tathom kemm ferħ kif ukoll imrar. Joe isemmi meta waqt li binthom il-kbira kien se jkollha miscarriage, martu għaddiet minn kalvarju sħiħ għax intlaqtet minn brain haemorrhage – kundizzjoni li laqtet u riegħdet xi ftit il-ħajja ta’ bejniethom. It-tabib qallu li kienet fil-periklu serju tal-mewt. Finalment ġiet operata b’suċċess f’Londra. Iżda l-fidi qawwija li trabbew fiha għenithom u ħelsithom minn burraxka li ma jinsewx.
Mument doloruż
F’lejlet il-Milied tal-1978 Joe u Josephine għaddew minn mument doloruż ieħor mal-mewt traġika tal-mamà ta’ Josephine. Kienu d-dar tal-ġenituri waqt riċeviment tal-okkażjoni, meta omm Josephine tħajret tmur il-quddiesa ta’ nofs il-lejl fil-Paroċċa ta’ San Ġwann flimkien ma’ oħtha Ċensina u t-tfal ta’ Josphine. Kienet ilha għexieren ta’ snin ma tmur il-quddiesa ta’ nofs il-lejl. Wara li kienet intemmet il-quddiesa, Joe u Josephine irċevew telefonata li lill-mamà ta’ Josephine ħaduha ‘l-isptar għax weġġgħet’.
Hi waqgħet mit-triq prinċipali għal dik sekondarja, madwar 50 metru ’l bogħod mid-dar tagħha f’Monte Rosa Gardens, San Giljan. Marret tiġri żżomm lit-tfal li kienu fit-tarf tat-triq, ma kienx hemm ħadid li jissepara t-toroq, tfixklet u waqgħet mit-triq ewlenija għat-triq sekondarja. Lina qatt ma ġiet lura f’sensiha u mietet l-isptar San Luqa fis-6 ta’ Jannar tal-1979, ħmistax wara l-inċident.
Joe u Josephine jistqarru li l-vera mħabba tintwera f’kalvarji bħal dawn. Bħal kaptan tajjeb ta’ bastiment, bniedem miżżewweġ ma jistax ikun iġġudikat waqt tbaħħir fil-bnazzi, iżda waqt il-maltemp, meta bħal Ġobb, jaċċetta dak li jibgħatlu Alla. U l-ħajja miżżewġa toffri ħafna minn dawn il-provi. Joe u Josephine isostnu li hi ħasra li l-koppji tal-lum iċedu mal-ewwel toqol u problemi li jiffaċċjaw, u jitilqu lil xulxin.
Fir-realtà, b’atteġġjament bħal dan, flok jirbħu lill-problema, ikunu qed joħolqu oħrajn għalihom infushom.
Għar-rigward tal-ħajja tal-lum, imqabbla ma’ dik ta’ dari, il-koppja Vella tgħid li differenza hemm, u r-raġuni taf tkun li l-anzjani qed jgħixu aktar. Allura, it-tfal isibuha komda biex jimlulhom il-ħin tagħhom u jħarrġuhom bħala baby sitters. Jaqblu li din hi xi ħaġa utli, kemm għat-trabi kif ukoll għall-ġenituri tagħhom, għax illum kemm ir-raġel kif ukoll il-mara jeħtieġu joħorġu barra minn djarhom biex jaħdmu.
Madankollu jaqblu li mindu n-nisa bdew joħorġu jaħdmu wara ż-żwieġ, bdiet tinħoloq l-indipendenza tal-mara. Tant li skont Joe, illum “kwazi r-ragel ċkien, vis a vis l-mara”. Min-naħa tagħha, Josephine tistqarr li dari l-familja kienet aktar miġbura u bil-għaqal.
Permissività
Biex tagħqad, it-televiżjoni u anki l-internet kultant saru mezzi ta’ permissività anki għat-tfal żgħar. Dan jirriżulta wkoll minn filmati tal-pupazzi fuq il-kompjuter, fejn id-diretturi jinqdew bil-pupu u jirrakkuntaw stejjer kważi kważi sesswali, lil tfal ta’ ftit snin. Dawn, li jitilgħu f’dan l-ambjent minn ċkunithom, ma jistgħux jinbidlu ’l quddiem, jekk isegwu t-tali filmati, u allura immaġina x’ħajja jistennew li jgħaddu minnha. Ovvjament, il-hajja ta’ madwarhom tagħmilhom skjavi tagħha bla ma jridu. Anki ż-żgħażagħ li jaraw film fuq it-televiżjoni, bla ma jridu jkollhom isegwu partijiet minnu li żgur setgħu tħallew barra, u ma jimbarazzawx lill-genituri tagħhom u lin-nanniet, li magħhom ikunu jsegwuhom.
Joe jgħid li sfortunatament it-trobbija tat-tfal f’familji separati – li llum qed jiżdiedu bil-kbir – mhix isservi ta’ thejjija tajjeb għall-futur tal-istess tfal.
Finalment, iż-żgħażagħ tal-lum għandhom l-eskejpiżmu ta’ Paceville u l-idea li d-dinja saret f’daqqa, tant li meta jkollhom dar, jippretendu li jimlewha bl-aqwa ħtiġiet sa minn qabel ma jidħlu fiha. Allura jkunu qed jorbtu lilhom infushom b’mazzri ta’ djun, li f’ħafna każi ma jifilħux għalihom, bir-riżultat li mal-ewwel tilwim, jagħlqu dak li seta’ kien l-isbaħ kapitlu ta’ ħajjithom f’ħajja ta’ mħabba bħala miżżewġin.
